اعاده حیثیت و مجازات آن
اعاده حیثیت به بازگرداندن اعتبار، آبرو، و حقوق به افرادی که پیشتر حقوق و حیثیت شان به دلیل محکومیت جرمی کاسته شده بود، اشاره دارد. این اقدام هدف از بین بردن اثرات منفی محکومیت گذشته و فراهم کردن فرصت برای بازگشت به جامعه به عنوان افراد معمولی است. اعاده حیثیت ممکن است شامل رفع محدودیتها و محرومیتهای حقوقی و اجتماعی باشد و به افراد فرصت میدهد تا پس از اجرای مجازات، به زندگی عادی خود ادامه دهند.
به طور کلی، این اقدام به افراد فرصت میدهد تا پس از گذراندن مدت زمان معین پس از مجازات، به جامعه بازگردند و حقوق و حیثیت خود را بازیابی کنند. این فرآیند معمولاً در قوانین و مقررات کشورها تعریف شده و شرایط مشخصی برای اعاده حیثیت در نظر گرفته میشود.
مصوبات قوه مقننه در خصوص اعاده حیثیت
مصوبات قوه مقننه در خصوص اعاده حیثیت در قوانین مختلف جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
- ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی: در این ماده آمده است که اگر قاضی به دلیل تقصیر یا اشتباه در موضوع یا تطبیق حکم بر مورد خاص، ضرر مادی یا معنوی به کسی وارد شود، مقصر طبق موازین اسلامی ضامن است و در صورت تقصیر، ضرر مادی به وسیله مقصر جبران میشود. در موارد بدون تقصیر، خسارت به وسیله دولت جبران میشود. اگر تقصیر یا اشتباه قاضی موجب هتک حیثیت کسی شود، باید اقدامات لازم برای اعاده حیثیت او انجام شود.
- ماده ۱۰۰ قانون مسئولیت مدنی: این ماده به افرادی که به حیثیت و اعتبارات شخصی یا خانوادگی لطمه وارد شود، اجازه میدهد که از فرد مسئول خسارت مالی معنوی خود را خواهند کرد. دادگاه میتواند در صورت اثبات تقصیر، علاوه بر صدور حکم خسارت مالی، اقدامات دیگری نظیر الزام به عذرخواهی و درج حکم در جراید را نیز اتخاذ کند.
- ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی: این ماده به کسانی که به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی اظهاراتی انجام دهند، مجازاتهایی چون اعاده حیثیت (در صورت امکان) و حبس یا شلاق اعلام میکند.
- ماده ۶۲۲ مکرر قانون مجازات اسلامی: این ماده به محکومین به حقوق اجتماعی محرومیت و مدت زمان محرومیت بستگی به نوع جرم دارد. بر اساس این ماده، محکومان به قطع عضو، شلاق یا حبس تعزیری، پس از اجرای حکم، پس از گذشت مدت زمان مشخص، از حقوق اجتماعی محروم میشوند و این محرومیت پس از گذشت مدت تعیین شده و اجرای حکم رفع میشود.
مجازات اعاده حیثیت کیفری
- ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی: بر اساس این ماده، اگر شخصی افترا کند، دادگاه مخیر است که او را به حبس یک ماه تا یک سال و یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم کند.
- ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی: این ماده در صورتی که افترا به دلیل نشر اکاذیب باشد و منجر به ورود ضرر مادی یا معنوی به طرف متضرر شود، دادگاه میتواند مرتکب را به حبس تعزیری از ۲ ماه تا دو سال و یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم کند.
- ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی: در صورتی که افترا به صورت عملی باشد، مثلاً با قرار دادن آلات و ابزارهای جرم در محلهای مختلف به منظور متهم کردن شخص دیگر، مجازات شش ماه تا سه سال حبس و یا تا ۷۴ ضربه شلاق است. این ماده مشروط به صدور قرار منع تعقیب یا اعلام برائت از متهم میباشد.
- شرایط اعاده حیثیت: این قوانین همچنین در صورت امکان، شرایط اعاده حیثیت شخص مورد افترا را نیز فراهم میکنند، اشاره به این نکته که پس از رفع افترا، امکان اعاده حیثیت باید فراهم گردد.