اعتراض شخص ثالث
در بسیاری از سیستم‌های حقوقی، وقتی که رأیی در یک دعوا صادر می‌شود و شخصی که طرف دعوا نبوده به هر دلیلی آسیب می‌بیند، ممکن است قانون اجازه دهد که او به عنوان “ثالث” اعتراض کند. این اعتراض معمولاً از طریق ارائه شکایت یا ناپسندی به دادگاه یا مراجع قضایی صورت می‌گیرد.
در بسیاری از حقوق مدنی، این نوع اعتراض می‌تواند در صورتی صورت بگیرد که شخص ثالث با توجه به شرایط خاص خود، ادعا کند که رأی صادره مستلزم زیان یا آسیب وی است. این ممکن است به عنوان یک حق تعیین شده در قوانین حقوق مدنی یا رویه‌های قضایی موجود باشد.
در این حالت، شخص ثالث معمولاً موظف است اثبات کند که زیان وارد شده به او ناشی از رأی صادره است و این زیان ناشی از عملکرد نامناسب یا نادرست دادگاه یا مقامات مسئول است. در صورت اثبات این موارد، ممکن است دادگاه رأی خود را بازنگری کند یا تصمیمی جبرانی اتخاذ کند تا زیان را به شخص ثالث جبران کند.
بنابراین، شخصی که ثالث نامیده می‌شود، در صورت اعتقاد به اینکه رأی صادره به شیوه‌ای غیر عادلانه یا نادرست وی را آسیب رسانده است، می‌تواند اعتراض کند و به دادگاه یا مراجع قضایی شکایت کند.
اعتراض شخص ثالث ماهوی:
در بسیاری از سیستم‌های حقوقی، اعتراض شخص ثالث ماهوی یک رویه قانونی است که به شخصی که طرف دعوا نبوده و در تصمیم دادگاه دخالتی نداشته است، اجازه می‌دهد که از طریق رویه‌های خاصی مانند مواد ۴۱۷ تا ۴۲۵ قانون آئین دادرسی مدنی یا معادلات مشابه در قوانین مختلف، اعتراض کند.
اعتراض شخص ثالث ماهوی عمدتاً به منظور این است که شخصی که طرف دعوا نبوده ولی در نتیجه رأی دادگاه آسیب دیده است، امکان درخواست مجدد مراجعه به دادگاه را دارد. این اعتراض معمولاً بر اساس این است که رأی صادر شده به شیوه‌ای نادرست یا ناعادلانه اعلام شده است و به ضرر یا زیان وی منجر شده است.
به عنوان مثال، اگر دادگاه در یک دعوای مالی بین دو طرف رأی صادر کند و این رأی باعث زیان مالی یا مالیاتی برای شخص ثالث، که طرف دعوا نبوده است، شود، او می‌تواند اعتراض شخص ثالث ماهوی را ارائه دهد و از دادگاه خواسته تا مجدداً مورد رسیدگی قرار گیرد و رأی بازنگری شود.
اقسام اعتراض شخص ثالث:
اعتراض شخص ثالث به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: اعتراض ثالث اصلی و اعتراض ثالث طاری.
- اعتراض ثالث اصلی: این نوع اعتراض ابتداً از سوی شخص ثالث برای درخواست بازنگری یا تغییر رأی صادره تقدیم می‌شود. به عبارت دیگر، این اعتراض از سوی شخص ثالث مطالبه می‌شود و بیشتر به عنوان حق اعتراض ثالث شناخته می‌شود.
- اعتراض ثالث طاری: این نوع اعتراض در حین رسیدگی به دعوا، از سوی یکی از اصحاب دعوا نسبت به رأیی که سابقاً صادر شده است، صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر، این اعتراض در طول رسیدگی به دعوا و پس از صدور رأی به وقوع می‌پیوندد.
هر دو نوع اعتراض ثالث، به شخص ثالث اجازه می‌دهند تا به دادگاه یا مراجع قضایی درخواست مجدد رسیدگی به دعوا را با توجه به مواردی که به زیان یا آسیب وی ایجاد شده است، ارائه دهد. این اعتراضات به عنوان یک وسیله حقوقی برای حفظ حقوق شخص ثالث و جلوگیری از تضییع حقوق وی تلقی می‌شوند.
شرایط پذیرش اعتراض شخص ثالث:
تشریح شرایط پذیرش اعتراض شخص ثالث به دو دسته عمومی و اختصاصی، همچنین تعیین مرجع صالح برای رسیدگی به اعتراض ثالث، نشان می‌دهد که این فرآیند یک مجموعه از قواعد و مقررات قانونی را دنبال می‌کند. به طور خلاصه:
الف) شرایط عمومی:
- اهلیت: شخص معترض باید دارای اهلیت حقوقی باشد.
- نفع: معترض باید نفع قانونی در موضوع دعوا داشته باشد.
- سمت: معترض باید ثالث و در واقع طرف دعوای مورد اعتراض نباشد.
ب) شرایط اختصاصی:
- ثالث بودن معترض: معترض باید شخص ثالث باشد.
- در جریان نبودن دادرسی منتهی به رأی: اعتراض باید در زمان مناسب و قبل از صدور رأی ارائه شود.
- اثبات حق و بقای آن: معترض باید قادر باشد حق و برتری مطلوب خود را اثبات کند.
- ورود خلل به حقوق ثالث: باید به وضوح نشان داده شود که رأی صادر شده به نحوی به زیان یا آسیب ثالث منجر شده است.
درباره مرجع صالح، برای اعتراض ثالث اصلی، معمولاً مرجع صالح دادگاهی است که رأی اصلی را صادر کرده است، در حالی که برای اعتراض ثالث طاری، معمولاً مرجع صالح دادگاهی است که در حال حاضر در حال رسیدگی به دعوای اصلی است. اما در صورتی که درجه مرجع صادر کننده رأی مورد اعتراض بالاتر از دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی باشد، مرجع رسیدگی به اعتراض، دادگاه عالی (بالاتر) می‌باشد.