پزشكي قانوني يكي از ابزارهاي كليدي و كارآمد دستگاه قضايي و پليس در كشف پرونده هاي جنايي است و براي كشف جرم و تحقيق درباره علل پديد آمدن آن به كمك كارشناسـان قـوه قضـائيه و مـأموران پلـيس مي آيد. از طرفي قتل نفس وخيم ترين جرم در جوامع بشري است كه نه تنها از نظـر وقـوع جنايـت و گـرفتن جان يك انسان زنده مهم است بلكه از نظر تأثير سوئي كه بر افراد جامعه مي گذارد، داراي اهميت بـه سـزايي است. با توجه به مطالعات انجام شده مشخص شده هرچند پزشكي قانوني تأثير زيادي در كشف پرونده هـاي قتـل دارد اما همه مطالب بيان شده در شرح معاينه جسد تأثير يكساني در كشف جرم ندارد. از ديدگاه كارآگاهـان دقت بيشتر در تعيين دقيق زمان فوت مي توان در كشف پرونده قتل تأثيرگذار تر از ساير موارد باشد.
وکیل قتل در مشهد
به يغما رفتن حيات انسانها، آن هم به عمد توسط هم نوعان خـود پديـده اي اسـت ناگوار كه دلها را از هول ترس انباشته، احساسهاي پاك بشري را جريحـه دار كـرده، عده زيادي را نگران امنيت فردي و آسايش اجتماعي خود وخانواده هايشان سـاخته و خسارتهاي مادي و معنوي زيادي را به جامعه وارد مي كند. قتل نفس وخـيم تـرين جرم در جوامع بشري است كه ريشه درپيدايش انسان در روي زمين دارد و در طـول تاريخ زندگي بشر هميشه مورد نفرت و واكنش از سوي مـردم قـرار گرفتـه اسـت. از زمان قتل هابيل به دست قابيل علي رغم تنفر و انزجاري كه افراد بشر نسبت به وقـوع اين اقدام شوم و ناپسند داشته اند ادامه يافته است. قتل نفـس توسـط تمـامي اديـان تقبيح شده و انسانها روشهاي شديد و مختلفـي را جهـت مبـارزه بـا آن در پـيش گرفته اند، كه در نظر گرفتن مجازات مرگ (اعدام) براي قاتلان يكي از اين روش ها است. قاتلان براي كشتن قربانيان خويش از روشهاي مختلفي اسـتفاده مـي كننـد و انگيزه هاي منجر به قتل نيز با توجه به عوامل فردي وعوامل اجتماعي و اثرات محـيط متفاوت است.
قتل عمد نه تنها از نظر وقوع جنايت و گرفتن جان يك انسان زنده مهم است بلكه از نظر تأثير سوئي كه بر افراد جامعه مي گـذارد، داراي اهميـت بـه سـزايي اسـت. در گذشته به علت عدم وجود قانون مركزي و حكومتي كه بتواند به صورت يكنواخت در سطح جامعه قانون را به مرحله اجرا درآورد، متضرران جنايت خود اقدام بـه مجـازات مجرمان مي كردند. زيرا اولياي مقتول از حمايت قدرت حاكمه در جريان اعمال كيفـر بر مجرم (قاتل) محروم و مقابله با جـاني را اقـدامي كـاملاً شخصـي و خـانوادگي بـه حساب مي آوردند كه بدون در نظر گرفتن هيچ ضـابطه و قـانون واحـدي آن را اجـرا مي كردند. اين كارها ضررهاي زيادي براي اجتماع داشت، زيرا يك قتل سبب جنگ ها و قتل هاي بي شمار ديگري مي شد. اطرافيان قاتل نيز از انتقام و كينه جويي بسـتگان مقتول در امان نبودند، اين شيوه انتقام جويي و اعمال مجازات تا سده هـاي اخيـر در ميان برخي گروه ها و قبايل به عنوان يك سنت و روش متداول جريان داشـت. حتـي گفته مي شود اين عمل ممكن بوده در بين دو طرف، ده ها سـال ادامـه پيـدا كنـد تـا زماني كه تسكين خاطر اطرافيان را فراهم آورد.
پزشكي قانوني در كشور ما، يك سازمان رسمي است كه تحت نظارت قوه قضائيه و وزارت دادگستري فعاليت دارد و وظيفه آن، بررسي و ارائه نظرات كارشناسي در مورد علل وقوع جرايم كيفري و جنايي است. يكي از رشته هايي كه در بُعد شـكلي موضـوع علم جرم شناسي قرار مي گيرد و مي توان از آن به عنوان معين آيين دادرسي نام برد، پزشكي قانوني است. پزشكي قانوني از رشته هايي است كه در مرحله كشف، تعقيب و پيشگيري از وقوع جرم و اصلاح مجرمان به مراجع قضايي و دادسراها كمك مي كنـد. اين شاخه از علم پزشكي نقش كليدي و كارآمدي را در فرآيند پي جويي پرونده هـاي جنايي دارا بوده و بي شك بدون حضور كارشناسان اين علم در كنار مقام هاي قضايي و كارآگاهان پليس، اظهار نظر و پيگيري اين پرونده ها بسيار دشوار و حتي امكان نا پذير است. پزشكي قانوني رشته اي است كه شناخت ها و داده هـاي پزشـكي را بـر جـرم و مجرمان اعمال مي كند و در واقع در مرحله اثبات دعوي به كار مي رود و يافته هاي آن مي تواند جزء ادله كيفري مورد استناد قاضي يا علم جرم يـابي يـا پلـيس علمـي قـرار گيرد. مطالعه هاي پزشكي قانوني مي تواند در مرحله كشـف جـرم دادسـرا و قاضـي را ياري دهد.
با عنايت به رويكـرد سـال هـاي اخيـر پلـيس بـه اسـتفاده از ابزارهـاي علمـي و فناوري هاي به روز در كشف جرايم و ايجاد بسترهاي لازم براي حركت سريع و كارآمد در اين مسيربا نگرش دانش محوري و دوري جستن از روشهاي غلط، غيـر علمـي و سنتي گذشته و نظر به مسئوليت مهم و حساس پزشكي قـانوني در ايـن خصـوص و مرتبط بودن موضوع با رشته و تخصص محقق و نـو بـودن موضـوع، همچنـين خـلاء ناشي از فقدان تحقيقهاي مدون در مورد موضوع مطروحه، نگارنده را بر آن داشت كه پژوهش حاضر را در اين زمينه انجام و ارائه كند.
تعريف حقوقي قتل عمد:
از ديدگاه حقوق دانان قتل به گونه هاي مختلفـي تعريـف شده است. از آن جمله عبات اند از:
1- قتل عمد عبارت است از سلب غير قانوني حيات (در قتل) با قصد ابتدايي يا تبعي به وسيله فعلـي كـه بالمباشـره يـا بالتسـبيب عليـه شـخص مـورد نظـر واقـع شـده باشد.
2- قتل عمد عبارت است ازرفتار بدون مجوز قانوني، عمدي و آگاهانه يك انسـان بـه نحوي كه منتهي به مرگ انسان ديگر شود.
از تعريف هاي گوناگوني كه از سوي حقوق دانان و فقها بـراي قتل بيان شـده اسـت چنين مي توان استنباط كرد كه قتل، خارج كردن روح از بدن انسـان توسـط ا نسـان ديگر است. در اين تعريف قتل ماهيت واحـدي دارد و آن خـارج كـردن روح از بـدن است. بنابراين تقسيم قتل به عمد و شبه عمد و خطا به اعتبار ويژگي ها و امور خارجي وابسته است.
نقش پزشكي قانوني در كشف قتل:
در تمدن هاي ابتدايي كـه جوامع بشري بـه صورت قبيله اي بود، مردان روحاني قبيله با احاطه بر شناخت گياهان دارويي، طبابت نيز مي كردند. داوري بين افراد قبيله نيز به عهده روحانيون مزبور بود و طبعاً روحاني طبيبي كه قضاوت مي كرد به نوعي پزشكي قانوني نيز بـه شمار مي رفت. بنابراين روحاني قبيله طبيب و قاضي بود و وظايف پزشكي قانوني را نيـز بر عهـده داشـت. حمورابي در 2200 سال قبل از ميلاد در بين النهرين قوانين مشروح و مفصلي تدوين كرد كه به در آن پزشكي قانوني و نظام پزشكي توجـه خاصي شده است. او كه امپراطور مقتدري بود، قديمي ترين قانون گذار شايسته و قابل قبول جهان اسـت كـه قوانين مفصل و مدون او خوشبختانه از گزند حوادث در امان مانده است. اين قوانين اگر چه با معيارهاي امروزي ظالمانه به شمار مي رود ولي بايد اذعان كرد كه از قوانين اروپاي قرون وسطي، يعني سه هزار سال بعد، در بسياري از موارد عادلانه تر بوده است.
در ايران قبل از انقراض ساسانيان، پزشكي از ابتدا به معني درمانگري بود، مانند طب كه به افسونگري اطلاق مي شد. پزشكان در ايران قديم چهار دسته بودند. درمان پزشكان كه خود به دو دسته تن پزشك و گياه پزشك تقسيم مي شدند. كارد پزشكان يا كرتو پزشكان (جراحان)، داد پزشـكان يا دات پزشكان (پزشكان قانوني) و روانپزشكان يا مهتر پزشكان كـه همـان موبـدان (روحـانيون زرتشتي) بودند. ايـن پزشكان با محبت به بيماران و اميدوار كردن آنان به لطف و كرم پروردگار و احياناً بـا دعا آنان را درمان مي كردند.
از زماني كه طب پا به عرصه زندگي گذاشت پزشكي قانوني نيز پا بـه پـاي طـب و قضاوت تكوين و گسترش يافته و با پيشرفت علم و پيچيده شدن جرم و جنايت ايـن رشته نيز به سرعت در مسير تكامل و پيشرفت قرار گرفت تا جايي كـه امروزه ايـن رشته به عنوان يك شاخه كاملاً تخصصي از رشته پزشكي محسوب شده و نقش به سزايي در كشف حقايق دارد. استفاده از علوم پزشكي و آزمايشگاهي در كنار ديگر ادله اثبات كلاسيك (شهادت، اقرار و … ) سبب دقت بيشـتري اثبات جرايم در پرونده هاي جنايي شده است كه بدون شك بيانگر نقش ممتاز و ويژه پزشكي قـانوني در كشف علمي پرونده هاي است.
پزشكي قانوني يكي از ابزارهاي كليدي و كارآمد دستگاه قضايي و پليس در كشف پرونده هاي جنايي مي باشد. براي كشف جرم و تحقيق در باره علل پديد آمدن وقايعي از قبيل مرگ، تيراندازي، غرق شدگي، برق گرفتگي، مسموميت ها و ساير پديده هاي از اين قبيل و مسائل حقوقي از قبيل ارث، تعيين ابوت، سقط جنين و… علوم مختلفي بـه كمك كارشناسان قوه قضائيه و مأموران پليس مي آيند. يكي از كليدي ترين و حساس ترين اين علوم كه روز به روز در حال توسـعه و تكامـل بـوده و نقش پررنگ و پيچيده اي را در اين خصوص ايفا مي كند «پزشكي قانوني» است.
علم پزشكي قانوني با شروع علم پزشكي از قديم الايام مطرح بوده اما با پيشـرفت علم و پيچيده شدن جرم و جنايت، اين رشته به قدري پيشرفت كرده كه در تمـام دنيا بـه عنوان يك شاخه كاملاّ تخصصي مطرح است. ناگفته نماند اين علم خود بخـش هاي تخصصي ويژه تري نيز دارد كه حوزه آن را گسترش داده است. با توجه بـه پيشـرفت علم و روشهاي نوين كشف جرم در تمام دنيا نقش پزشكي قـانوني در كنار پلـيس آگاهي امري ضروري است و اين مطلب مبين جايگاه كاملاً علمي و تخصصي اين مرجع در نزد كارآگاهان جنائي و مقامات قضايي در كشف علمي جرايم است. زيرا حضور به موقع و مؤثر متخصصان پزشكي قانوني مي تواند در بسياري از موارد در حل پرونده هاي جنايي كمك شايان توجهي كند. هيچ كس نمي توانـد صرفاً با مشاهده صحنه و متوفي بگويد كه او به قتل رسيده است يا علـت مرگ او چه بـوده اسـت.
به كارگيري نيروهاي تخصصي است كه مي تواند در موفقيت يا عدم موفقيت تحقيقات تأثير فراواني داشته باشند. امروزه با توجه به پيشرفت هايي كـه در زمينه روش هاي ارتكاب جرم توسط مجرمان پديد آمده است بدون علم و آگاهي و بهره گيري از اصول علمي پي جويي يك پرونده جنايي با شكسـت مواجـه خواهـد شـد. در قـانون نظـام مقدس جمهوري اسلامي ايران وظايف خاص و حساسي به پزشكي قانوني محول شده است كه از مهمترين آنها مي توان به نقش اين سازمان در اظهار نظـر كارشناسي در موضوع هاي مربوط به جرايم عليـه تماميت جسماني اشخاص اشاره كرد كه از مهمترين بخشهاي حقوق جزاي كشورمان محسوب شده و بي شك نظريه هاي كارشناسان پزشكي قانوني نقش و كمك اساسي بـه پلـيس و مقـام هاي قضايي در رسيدگي به اين قبيل مسائل خواهد داشت .
صحنه جرم سرچشمه حقايق و اطلاعات مربوط به جرم و مجـرم اسـت و ابتداي جاده اي است كه به مخفيگاه مجرم منتهي مي شود و با توجه به اهميت ويژه و نقـش مؤثر دلايل مادي (فيزيكي) موجود در صحنه جرم، براي اثبات وقوع جرم و شناسايي مرتكب آن و هم چنين عدم امكان رد يا انكار اين قبيل دلايل توسـط مرتكـب جـرم، بررسي صحنه جرم و جمع آوري دلايل و مدارك جرم از اهميت ويژه اي برخـوردار است. وظيفه پزشكي قانوني تعيين چگونگي وقوع مرگ است و اين احتمال را كه آيا جنايتي رخ داده است يا خير تخمين مي زنند. در بسياري از موارد چگونگي وقوع مرگ آشكار و بديهي است مثلاً فردي كه مورد اصابت چاقو به ناحيه گردن، قلب يا شكم قرار گرفته يا اينكه گلوله اي به سرش اصابت كرده است. درچنين مواردي تشـخيص وقوع جنايت آسان است. اما هميشـه چنـين نيسـت و در مـواردي نيـز بـه سـهولت نمي توان تعيين كرد كه مرگ چگونه رخ داده است .
پزشكي قانوني بايد در صحنه فوت حضور يابد بسيار با دقت مشاهده كند و كار كمي انجام دهد. او بايد به طرز و محل قرارگيري جسد و رابطه آن بـا اشياء اطـراف توجه كرده و از آن طرح يا عكس تهيه كند. علت مرگ بايد بررسي و هر نوع قطره يا ترشح خون و ارتباط آن با جسد ملاحظه شود. اصول كلي اين اسـت كـه بـا حداقل دستكاري جسد والبسه آن، بايد كل قسمتهاي جسد و صحنه فوت را بررسي كرد. حضور پزشكي قانوني در صحنه قتل و معاينه محل، اصل قانوني و پذيرفته شده است. حضور پزشكي قانوني در صحنه قتل راه گشاي بسياري از مشكل هاي پيش بيني نشده در امر دادرسي، پي جويي قتل و علت مرگ است.
ملاحظه هاي اساسي پزشكي قانوني در صحنه هاي قتل:
در پرونده هاي قتل معاينه پزشكي در صحنه جرم بايد به وسيله پزشكي كه بعداً مسئول كالبد شكافي خواهد بود انجام گيرد. هر چند در برخي از حوزه ها به دليل موجود نبودن سيستم پزشك قانوني يا وجود قتل هاي فراوان چنين عملي مقدور نمي باشد. در برخي از مواقع پزشك قانوني بايد به اطلاعات تهيه شده توسط پزشكي كه در صحنه جرم حضور داشته و كارآگاهي كه مسئوليت تحقيق هاي محلي قتـل را عهده دار بوده اعتماد كرده و از آن استفاده كرد. نظر به اينكه نمي توان پس از انتقال جسـد مجـدداً صحنه جرم را دقيقاً به همان صورت اول بازسازي كرد بنابراين در شرايط عادي نبايد جسد را قبل از معاينه توسط پزشك قانوني از محل به جاهاي ديگر انتقال داد. كليـه اطلاعات مربوط به صـحنه جـرم از قبيـل مشـاهده هـا و تشـخيص مـأمور تحقيـق و اقدام هاي انجام شده در تحقيق هاي مقدماتي به محض ورود پزشكي قانوني به صحنه جرم بايد در اختيار وي قرار گيرد.
بايد به اين نكته مهم توجه داشت كه كار گروهي به ويژه در مرحلـه معاينـه مقـدماتي در صـحنه جـرم از اهميت بيش از اندازه اي برخوردار است. كارشناس پزشكي قانوني بايد سعي كند حتي الامكان اطلاعاتي درباره چگونگي مرگ بدست آورد. بطوري كه بتواند با اسـتفاده از اين اطلاعات نتايج حاصله از كالبد شكافي را به نحو درست و بهتر تجزيـه و تحليل كند. معاينه هاي پزشكي قانوني در صحنه جرم ممكن است در برگيرنده و مشخص كننده موارد زیر باشدكه بي شك مي تواند در روند انجام و پيگيري صحيح تحقيق ها مؤثر واقع شود.
1- با ايجاد ارتباط بين جراحت ها و نحوه به وجود آمدن آنها علت ظاهري مرگ را مشخص كند؛ در قتل هايي كه مرگ به واسطه اصابت گلوله يا چاقو صورت گرفته باشد تعيين علت مرگ در صحنه به راحتي امكان پذير خواهد بود.
2- با انجام معاينه هاي لازم و به منظور بهره برداري هاي صحيح و اصولي مقام هاي قضايي وكارآگاهان جنايي از اطلاعات داده شده از سوي كارشـناس پزشـكي قـانوني، مرجع مذكور بايد به صراحت اظهار نظر كند كه آيا زخم ها و صـدمه هـاي موجـود در بدن مقتول قبل از مرگ ايجاد شده است يا بعد از مرگ واقع شده است.
3- تعيين زمان تقريبي مرگ پس از معاينه هاي دقيق و همه جانبه جسد و با مشاهده علائمي از قبيل سردي بدن، جمود نعشي، كبودي و…؛
4- آيا جسد در صحنه فوت جابه جا و دستكاري شده است؟
5- بررسي اوليه صدمه هاي وارده به جسد؛
6- احراز هويت در اجسادي كه مثله و يا متلاشي شده
امروزه تشخيص علت فوت در مرگهاي مشكوك، تشخيص سقط جنايي و افتراق آن با سقط طبيعي، تشخيص هويت اجساد، سم شناسي و مسائل بسيار متنوع ديگر در حوزه رسيدگي به پروندههاي جنايي به عنوان معما براي كارآگاهان مطرح و پـيش روي آنان قرار مي گيرد كه با بهره گيري از نظريه هاي كارشناسان پزشكي قانوني به راحتي اين موانع مرتفع شده و پرونده در مسيري كاملاً علمي و صحيح مراحل تحقيق را سپري مي كند. از زمان پيدايش تحقيق هاي جنايي، پليس كوشيده است تا با بهره گيري از نظريه هاي كارشناسان تخصصي به گونه اي عمل نماید كـه در فرايند پي جويي پرونده هاي قتل دچار اشتباه نشده و مسير را بصورت حساب شده طي كند.
آنچه كه امروزه به صورت علمي به آن تأكيد شده و توسط مقام هاي پليسي و قضايي توجه ويژه اي به آن مي شود استفاده درست و دقيق از دلائل و مدارك نظـري در جهت كشف حقيقت به خصوص در رسيدگي بـه پرونـده هاي جنايي اسـت كـه بررسي و اظهار نظر كارشناسي به اين مقوله در پرونده هاي قتل در بسـياري از موارد در حيطه مسئوليت پزشكي قانوني مي باشد.
همانطور كه مي دانيم امروزه اهميت و نقش علم در كشف و اثبات جرايم نسبت به دلايل نظري براي دستگاه قضايي به صراحت روشن و مشخص شـده اسـت به گونه اي كه اهميت دلايل آزمايشگاهي (دلايل مادي) در مقايسه با دلايل نظري در احقاق حق و تأمين عدالت كيفري و كمـك بـه علـم قاضـي در اثبـات جـرايم نقـش مهمتري نسبت با اقرار، قسم، شهادت و… پيدا كرده است. زيرا دلايل مادي، شـواهد عيني قابل لمس، مشاهده و استناد بوده و رد و انكار آن غيـر ممكـن اسـت .
بنابراين، نتايج بخش آزمايشگاه هاي پزشـكي قانوني در كشف جرم قتل نقش مؤثري دارد. با عنايت به اهميت و ارجحيت ويژه اي كه فناوري و علوم آزمايشگاهي در كشف و اثبات جرايم در مقايسه با ساير دلايل و مدارك موجود داشته و نظر به اينكه جايگاه محكم و ارزشمند نتايج حاصل از اين علوم در فرايند رسيدگي به پرونده هاي جنايي براي دستگاه قضايي به صراحت روشن و مشخص شده است و دلايل آزمايشگاهي (دلايل مادي) در مقايسه با دلايل نظري در احقاق حق و تأمين عدالت كيفري و كمك به علم قاضي نقش مهمتري ايفا مي كند، ليكن اين بخش از پزشكي قانوني با دارا بودن قسمت هاي تخصصي و با تكيه بر تجزيه و تحليل منطقي مدارك و دلايل مكشوفه از صحنه هاي جنايي و تحصيل و دستيابي دلايل علمي، مي تواند كمك بزرگ و قابل توجهي را براي كارآگاهان جنايي و بازپرسان ويـژه قتـل دادسرا در مراحل رسيدگي و پي جويي قتل داشته باشد.
براي بررسي، تحقيق و كشف علت مرگ از نظر جرم شناسي و در مواقعي كه براي مقام هاي قضايي و انتظامي علت مرگ معلوم نباشد و احتمال وقوع جنايتي در ميان باشد، پزشكي قانوني از جسد معاينه به عمل آورده و با كالبد شكافي از آن، در مورد نحوة حدوث و علت مرگ اظهار نظر مي كند. بخش تشريح يكي از تخصصي ترين و حساس ترين قسمت هاي سازمان پزشكي قانوني است كه عملكرد مثبت و كارآمد اين بخش در كشف پرونده هاي جنايي خصوصاً قتل نقش كليدي و اساسي ايفـا مي كند.
در خصوص رابطة تعيين علت مرگ و كشف جرم قتل مي توان گفت كـه: از وظايف مهم پزشكي قانوني در پرونده هاي قتل به عنـوان كارشناس مرجع قضايي، تعيين علت و دليل مرگ است و اين مهم مبناي تمامي تصـميم گيري هاي بعدي قضايي و اقدام هاي لازم پليسي خواهد بود و تا زماني كه دليل و علت مرگي معلوم نباشد در خصوص جنايي يا غير جنايي بودن آن واقعه نمي توان به صراحت اظهار نظر كرد و بر مبناي همين واقعيت مهم واساسي بوده كه جامعه آماري كارآگاهي پليس بر اين باور است كه اين فرضيه از مؤلفه هاي تأثيرگذار در كشف قتل به حساب آمده و بي شك با تعيين علت تامه مرگ از سوي كارشناسان پزشكي قانوني گام اساسي در كشف مجهولات پرونده برداشته شده و كمك بزرگي به كارآگاهان جنايي و مقام قضايي درمسير تحقيق ها وكشف واقعيت خواهد كرد.
در اغلب صحنه هاي قتل و مرگ هاي غير طبيعي پيدا كردن شاهد وگواهي كه ساعت وقوع قتل را مشخص كند امر مشكلي است و چون دانستن اين موضوع براي مأمور پيجو بسيار مهم است، بنابراين مأموران بايد بتوانند با كمك پزشـكي قـانوني ساعت وقوع مرگ را حدس و تخمين بزنند. تخمين زمان مرگ به ويژه در قتل هايي كه هيچ شاهدي موجود نيست از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشد. آنچه كه واضح مي باشد اين است كه تعيين زمان دقيق مرگ اگر هم غير ممكن نباشد، كاري بسـيار دشوار است. تنها مي توان مدعي شد كه زمان مرگ در محدوده وسيعي قابل تخمين است. عوامل متغير متعددي ممكن است در تخمين زمان مرگ مؤثر باشند. بنابراين، هر چه تعداد اين عوامل كمتر باشد و هرچه نشانه هاي بيشتري مورد توجه قرار گيرد نتيجه به دست آمده دقيق تر خواهد بود.
در رسيدگي به پرونده هاي جنايي و در راستاي نظم بخشي به تحقيق هاي كارآگاهان پي جوي قتل چند عامل وگزينه اساسي از آغاز و شروع تحقيق ها مد نظر قرار گرفته و چه بسا ادامه تحقيق ها بر پايه يافته هاي مربوط به آن عوامل و مؤلفهها سازمان دهي مي شود. يكی از اين موارد تعيين زمان مرگ فرد فوت شده و اطلاع به هنگام از وقوع حادثه است. هر چند كارآگاه پي جوي پرونده، خود اطلاعاتي علمـي و تجربي اگرچه ناكافي و ناقص در مورد تعيين تقريبي زمان مرگ به هنگـام حضـور در صحنه هاي جنايي را دارد ولي اين پزشـكي قـانوني اسـت كـه بـا تسـلط بـر علـوم و يافته هاي پزشكي نقش اساسي را در اين مورد ايفا مي كند.
كارآگاه پي جـوي پرونـده به هنگام انجام تحقيق ها درخصوص زمان احتمالي وقـوع جنايـت، بايـد زمـان مـرگ قرباني را به دست بياورد و به هنگام مواجه شـدن و انجـام تحقيـق هـا از مظنونـان و متهمان پرونده از در اختيار داشتن زمان وقوع قتل بـه شـكلي كـاملاً هوشـمندانه در مسير رسيدن به هدف استفاده كند. هرچقدر تعيين زمان مرگ دقيـق و نزديك به واقعيت باشد به همان ميزان تأثير مثبت آن بر تحقيق هاي قضايي و پليسي بيشتر خواهد بود. نقش مؤثر تعيين زمان مرگ توسط پزشـكي قـانوني در اجسـادي كـه از زمان مرگ آنها مدت زمان مديدي سپري شده يا پـس از جنايـت در محـل ديگـري توسط جاني يا جانيان دفن شده وآثار و علايم اوليه تشخيصي از بين رفته باشد يـا در پرونده هايي كه جسد به منظور عدم شناسايي هويت پس از جنايت توسـط جـاني يـا جانيان سوزانده شده باشند يا به لحاظ اوج قصاوت يا كينه قبلي بطرز وحشتناكي قطعه قطعه و مثله شده اند بيشتر ديده مي شود. اگر در اين مرحله از تحقيق ها اظهار نظر كارشناسي پزشكي قانوني دقيق و حساب شده نباشد چه بسا مسير تحقيق ها نيز منحرف شده وكارآگاه پي جـو و بـازپرس پرونـده دچارمشـكل مـي شـوند.