تفاوت عقد و ایقاع چیست؟
عقد چیست ؟
مطابق ماده 183 قانون مدنی، عقد یک توافق رسمی است که به دو رکن اصلی ایجاب (پیشنهاد) و قبول (پذیرش) نیاز دارد. ایجاب توسط یک یا چند نفر به معنای ارائه پیشنهاد برای تشکیل عقد انجام می‌شود، و قبول توسط یک یا چند نفر دیگر به معنای پذیرش این پیشنهاد است. این دو رکن اساسی برای ایجاد یک عقد بسیار مهم هستند.
معمولاً در یک عقد، ایجاب توسط یک طرف به عنوان پیشنهاد کننده و قبول توسط طرف دیگر به عنوان پذیرنده انجام می‌شود. پس از ایجاب و قبول، توافقی رسمی و قانونی شکل می‌گیرد و تعهدات حقوقی ایجاد می‌شوند که طرفین موظف به انجام آنها هستند.
شرایط عمومی که در ماده 190 قانون مدنی بیان شده‌اند، بسیار مهم هستند تا یک قرارداد صحیح و معتبر باشد. دقت به این شرایط اساسی ضروری است:
- قصد طرفین و رضایت: هر دو طرف قرارداد باید قصد داشته باشند و با رضایت خود به معامله پرداخته باشند. اگر یکی از طرفین عدم رضایت داشته باشد، معامله نافذ نخواهد بود. عقد بر اساس قصد معقول و موافقت طرفین باید انجام شود.
- اهلیت طرفین: طرفین باید اهلیت کامل داشته باشند. این به این معنی است که آنها باید بالغ، عاقل، و رشید باشند. افرادی که اهلیت ندارند، ممکن است قادر به انعقاد قرارداد نباشند.
- موضوع معین: موضوع قرارداد باید مشخص و معین باشد. طرفین باید دقیقاً بدانند که چه چیزی موضوع قرارداد است. این شرط به عنوان “معینی موضوع” شناخته می‌شود.
- مشروعیت جهت معامله: قرارداد باید در جهت مشروع و قانونی انجام شود. این به معنی آن است که معامله نباید با قوانین و مقررات مخالفت کند. اگر معامله در جهتی غیرمشروع انجام شود، آن معامله باطل است.
این شرایط اساسی برای حفظ اعتبار و اعتماد در معاملات حقوقی بسیار حائز اهمیت هستند و تضمین می‌کنند که قراردادها در چارچوبی قانونی و عادلانه انجام شوند.
ایقاع چیست ؟
ایقاع به یک عمل حقوقی اشاره دارد که تنها با اراده یک فرد به اثر حقوقی می‌انجامد، بدون نیاز به توافق یا رضایت دیگر افراد. این عمل حقوقی بر اساس اراده یک شخص ایجاد می‌شود. مثال‌هایی که ارائه دادید، از ایقاعات خوبی هستند:
- فسخ قرارداد: در فسخ قرارداد، یکی از طرفین (به عنوان فرد فسخ‌کننده) می‌تواند بدون نیاز به توافق دیگر طرف، قرارداد را فسخ کند. این ایقاع به تصمیم و اراده یک طرف اجرا می‌شود.
- طلاق: در مورد طلاق نیز، یکی از افراد از ازدواج خارج می‌شود بر اساس اراده و تصمیم خود، بدون نیاز به رضایت دیگر طرف. این ایقاع به صورت تشریفاتی و با رعایت شرایط خاصی (مانند حضور دو نفر مرد عادل) اجرا می‌شود.
ایقاعات به عنوان تعهدات حقوقی مهمی در قوانین حقوقی مختلف شناخته می‌شوند و اغلب نیاز به رعایت شرایط و قوانین خاصی دارند تا اجرا شوند. این تفاوت اساسی با قراردادهاست که نیاز به توافق و رضایت حداقل دو طرف دارند.
تفاوت عقد و ایقاع
همانطور که بیان شد تعهدات حقوقی به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند: اعمال حقوقی و وقایع حقوقی. این دو دسته تفاوت‌های مهمی دارند:
- اعمال حقوقی (Contracts):
- اعمال حقوقی تعهداتی هستند که افراد به دلیل اراده و توافق خود ایجاد می‌کنند. این تعهدات به عنوان عقد (contract) شناخته می‌شوند.
- عقد یک توافق رسمی بین دو یا چند طرف است که شامل پیشنهاد (offer) و پذیرش (acceptance) می‌شود.
- در عقد، طرف‌ها می‌توانند شروط و تعهدات خاصی را تعیین کرده و از یکدیگر اجرای آنها را انتظار دهند.
- عقدها می‌توانند در موارد مختلفی مانند خرید و فروش، اجاره، خدمات حرفه‌ای و … ایجاد شوند.
- وقایع حقوقی (Tort):
- وقایع حقوقی تعهداتی هستند که بدون توافق طرفین ایجاد می‌شوند و به شکل خودجاری و بدون اراده خاص فرد به او تحمیل می‌شوند.
- معمولاً وقایع حقوقی به عنوان واقعه مضر یا جرم شناخته می‌شوند و ممکن است شامل اقدامات نسبت به مالیت دیگران، آسیب به شخص یا مال دیگران، نادرستی عمل و … باشند.
- مثالی از واقعه حقوقی، سرقت از شخص دیگر یا تصادفات ناشی از نادرستی یک فرد در رانندگی است.
در کل، تفاوت اصلی میان اعمال حقوقی و وقایع حقوقی در اینجاست که اعمال حقوقی به دلیل اراده طرفین ایجاد می‌شوند و ممکن است شرایط و تعهدات خاصی داشته باشند، در حالی که وقایع حقوقی به صورت خودجاری و بدون توافق ایجاد می‌شوند و افراد معمولاً به عنوان جانی‌های متضرر از این وقایع در نظر گرفته می‌شوند.