قتلهای عمدی که موجب قصاص نیست
انواع قتل
قتل عمد، شبه عمد و خطای محض، از انواع قتل در قانون مجازات اسلامی هستند. قتل عمد، قتلی است که مرتکب، هم قصد فعل و هم قصد نتیجه را دارد، قتل شبه عمد، قتلی است که مرتکب یا جانی، قصد فعل، یعنی ایراد صدمه و آسیب به دیگری را دارد اما، قصد نتیجه، یعنی مرگ یا فوت دیگری را ندارد و قتل خطای محض، قتلی است که مرتکب در آن، نه قصد فعل و نه قصد نتیجه دارد.
نحوه تشخیص انواع قتل
قتل عمد
1- قصد فعل + قصد نتیجه= عمد. (بند الف ماده 290).
2- قصد فعل + عدم قصد نتیجه + عمل نوعاً کشنده است = عمد. (بند ب ماده 290). اصل، بر آگاهی است. (تبصره 1 ماده 290).
3- قصد فعل + عدم قصد نتیجه + عمل نوعاً کشنده نیست. + مجنی علیه ویژگی خاص دارد= عمد. (بند پ ماده ی 290). اصل، بر عدم آگاهی است.(تبصره ی 2 ماده 290 ):
الف) علم و آگاهی به نوع عمل نسبت به وضعیت فرد؛
ب) علم و آگاهی به ویژگی خاص مجنی علیه.
4- قصد فعل + قصد نتیجه + مشخص نبودن فرد= عمد. (بند ت ماده ی 290).
قتل شبه عمد
1- قصد فعل + عمل مشمول جنایات عمدی نیست= شبه عمد. (بند الف ماده 291) :
الف) نوعا کشنده نیست.
ب) عدم قصد نتیجه؛
ج) عدم ویژگی خاص مجنی علیه.
2- عدم قصد فعل + خطا یا تقصیر جزایی= شبه عمد. (بند پ ماده 291).
قتل خطای محض
نه قصد فعل + نه قصد نتیجه + تقصیر خطایی وجود ندارد= خطای محض. (بند پ ماده 292).
قتلهای عمدی که موجب قصاص نیست
این موارد مربوط به حالتے است ڪه قانونگذار به علت وجود برخے ویژگے ها در قاتل یا مقتول، مرتڪب قتل عمد را مستوجب قصاص نمے داند و از ابتدا با واڪنشی متفاوت از قصاص با او مواجہ مے شود.لذا این موارد را باید از سقوط قصاص متمایز دانست.
۱. قاتل پدر یا جدّ پدری مقتول باشد
بر اساس مادہ 301 قانون مجازات اسلامے ،قصاص در صورتے ثابت مے شود ڪه مرتڪب،پدر یا از اجداد پدرے مجنیٌعلیہ نباشد
۲. قاتل ديوانہ یا نابالغ باشد
همچنین هر گاہ ديوانہ یا نابالغے عمداً ڪسی را بڪشد خطا محسوب و قصاص نمے شود،بلڪه باید عاقلہ آنها دیه قتل خطا را به ورثہ مقتول بدهند.
۳. مقتول ديوانہ باشد
در ادامه مادہ 301 قانون مجازات اسلامے تاڪید شدہ است ڪه«قصاص در صورتے ثابت مے شود ڪه مجنے علیہ عاقل باشد»
۴. قاتل مست باشد
بر اساس مادہ 307 قانون مجازات اسلامی، ارتڪاب جنایت در حال مستے و عدم تعادل روانے در اثر مصرف مواد مخدر، روانگردان و مانند آنها، موجب قصاص است “مگر” اینڪه ثابت شود بر اثر مستے و عدم تعادل روانے، مرتڪب به ڪلی مسلوب الاختیار بودہ است ڪه در این صورت، علاوہ بر دیه به مجازات تعزیرے مقرر در ڪتاب پنجم «تعزیرات» محڪوم مے شود.اما اگر ثابت شود ڪه مرتڪب قبلاً خود را براے چنین عملے مست ڪردہ یا علم داشتہ است ڪه مستے و عدم تعادل روانے وے ولو نوعاً موجب ارتڪاب آن جنایت یا نظیر آن ازجانب او مےشود ، جنایت عمدے محسوب مےشود.
۵. قتل در حال خواب یا بیهوشی
هر گاہ ڪسی در حال خواب یا بیهوشی شخصی را بکشد ، خطاے محض بودہ و بر اساس بند الف مادہ 292 قانون مجازات اسلامے قصاص نمے شود و فقط به دیہ قتل به ورثہ مقتول محڪوم مے شود.
۶. قاتل مسلمان و مقتول غیرمسلمان
بر اساس تبصرہ 2 مادہ 310،اگر مجنے علیہ غیرمسلمان باشد و مرتڪب پیش از اجراے قصاص ،مسلمان شود،قصاص ساقط و علاوہ بر پرداخت دیہ به مجازات تعزیرے مقرر در ڪتاب پنجم «تعزیرات»، محڪوم مے شوند.
مخالفت با قصاص به عنوان مجازات پدر در صورت قتل عمد فرزند و تعیین حداکثر 10 سال حبس
بر اساس اعلام مشاور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده رئیس جمهوری، در نشست های فقهی حقوقی برگزار شده در رابطه با لایحه تشدید مجازات پدر قاتل فرزند، پیشنهاد مجازات قصاص رد شده و در نهایت حداکثر 10 سال حبس مورد تایید قرار گرفت.