مراجع شبه قضایی
مراجع شبه قضایی در ایران به نوعی از نهادها یا سازمانها اشاره دارد که صلاحیت رسیدگی به دعاوی مربوط به دولت و نهادهای کشور را دارند. این مراجع معمولاً زیر نظر قوه مجریه فعالیت میکنند و اختیارات خاصی در این زمینه دارند. آنها به صورت شبه قضائی عمل میکنند، به این معنی که اختیارات و صلاحیتهایی دارند که معمولاً به دستگاه قضایی تابعه نمیآید.
این مراجع شبه قضایی ممکن است در مواردی که شهروندان شکایتها یا دعاوی حقوقی را علیه دولت یا نهادهای کشوری مینمایند، نقش اصلی در تجدید نظر و رسیدگی به این دعاوی ایفا کنند. این مراجع معمولاً توسط قوانین و مقررات خاصی تشکیل شده و تعیین میشوند و از طریق مکاتبات رسمی و تصمیمات حقوقی به این دعاوی پاسخ میدهند.
اصول و رویههای این مراجع شبه قضایی ممکن است متفاوت از دادگاههای معمولی باشد و برای حل و فصل دعاوی علیه دولت و نهادهای کشوری، معمولاً نیاز به پیروی از اصول و مقررات خاصی دارند.
انواع مراجع شبه قضایی
مراجع شبه قضایی در ایران در زمینههای مختلفی وجود دارند و صلاحیت رسیدگی آنها به دعاوی و مسائل حقوقی خاصی محدود شده است. برخی از این مراجع شبه قضایی عبارتند از:
- هیأتهای رسیدگی به تخلفات: این هیأتها مسئول رسیدگی به تخلفات و نقض قوانین و مقررات در زمینههای مختلف مانند اقتصاد، بهداشت، محیطزیست و غیره هستند. آنها معمولاً به صورت مستقل عمل میکنند و تصمیمات حقوقی متناسب با تخلفات را صادر میکنند.
- هیأتهای داوری: این نهادها برای حل و فصل اختلافات در زمینههای مختلف مانند اختلافات تجاری، امور خانواده، و مسائل مربوط به قراردادها به صورت داوری فعالیت میکنند.
- هیأتهای امور اراضی و آب: این هیأتها برای رسیدگی به اختلافات مرتبط با امور اراضی، املاک، و منابع آبی تشکیل میشوند و اقدام به حل و فصل این نوع اختلافات میکنند.
- هیأتهای ثبت اسناد و املاک: این هیأتها مسئول ثبت و انتقال املاک و اسناد مرتبط با آنها هستند و در موارد اختلافی که مرتبط با ثبت و مالکیت املاک باشد، به رسیدگی میپردازند.
- کمیسیونهای شهرداری: این کمیسیونها به عنوان نهادهای محلی و شهری وظایف مختلفی از جمله مسائل شهری و امور محلی را تنظیم و رسیدگی به تخلفات در این زمینهها را بر عهده دارند.
- هیأتهای انتظامی رسیدگی به تخلفات: این هیأتها برای رسیدگی به تخلفات کیفری و تخلفات انتظامی مختلف تشکیل میشوند و اختیارات متناسب با نوع تخلف را دارند.
همچنین، در موارد دیگر نیز ممکن است مراجع شبه قضایی برای رسیدگی به دعاوی مشابه و با صلاحیتهای خاص تشکیل شوند. این مراجع عموماً به عنوان نهادهای مستقل یا تحت نظر نهادهای اجرایی معین عمل میکنند و نقش مهمی در حل و فصل اختلافات حقوقی دولت و شهروندان ایفا میکنند.