معضلی به نام مواد مخدر

معضلی به نام مواد مخدر
فهرست مقالات

معضلی به نام مواد مخدر

اعتیاد به مواد مخدر از جمله مصایب و معضلاتی است که سلامت میلیون ها انسان در سراسر جهان و به همان نسبت در کشور ما را به شدتتهدید می کند، بدان سبب این پدیده  نام بلای هستی سوز به خود گرفته که ویرانگری های حاصل از آن زمینه سقوط بسیاری از ارزش ها و معیارهای انسانی و اخلاقی گردیده و سلامت جامعه را به خطر می اندازد.

گرایش به مواد مخدر از آن دسته آسیب هایی است که انسان را نسبت به معنویت و فرهنگ اجتماعی بیگانه میسازد و موجبات انحطاط و فروپاشی زندگی فردی و حیات جامعه را فراهم می آورد. سوء مصرف مواد یکی از معضلات بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی جهان امروز است که تاثیر مستقیمی بر سلامت روانی و فردی و حتی اجتماعی دارد.

برخی از پژوهشگران معتقدند کسانی که به سوی مصرف مواد روی می آورند، مواد مخدر را به عنوان راهی برای تسکین اضطراب و خشم یا افسردگی مصرف می کنند. براین اساس مطالعه حاضر به هدف مصرف مواد مخدر و بهداشت روانی، فردی- خانوادگی صورت گرفت. در مجموع براساس نتایج مطالعاتی مصرف مواد مخدر زمینه ساز بسیاری از مشکلات روانشناختی، فردی و خانوادگی است. بعلاوه روابط این عوامل دوطرفه است. به طوری که وجود برخی از پارامتراهای روانی، فردی- خانوادگی و اجتماعی نیز میتواند زمینه ساز گرایش به مصرف مواد باشد.

 

وابستگی و سوء مصرف مواد به عنوان اختلالات مزمن و عود کننده با تأثیرات و پیش آیندهای زیستی و فرهنگی، روانی ،اجتماعی، رفتاری و معنوی در نظر گرفته میشود  همکاران . مسئله مصرف مواد مخدر همواره یکی از عوامل صدمه زننده به بهداشت فردی، روانی و کانون خانوادگی بوده است. در خصوص بهداشت روانی موجب پیداش آشفتگی های روانشناختی و سایر مشکلات روانی- اجتماعی میگردد.

همچنین در خصوص مسائل خانوادگی سرپرست معتاد به واسطة اعتیاد قادر به ایفای نقش خود به عنوان همسر و پدر در خانواده نیست و اهمیت نقش زن در خانواده های سرپرست معتاد دو چندان می گردد، که این عامل زمینه ساز افزایش مشکلات این زنان مانند آشفتگی هیجانی، عدم تحمل بلاتکلیفی و در نهایت گرایش به طلاق و جدایی را رقم می زند.

آشفتگی ممکن است در نتیجه فرایندهای فیزیکی و شناختی به وجود آید ،اما به صورت حالت هیجانی بروز می کند و اغلب با تمایل به عمل برای رهایی از تجربه هیجانی مشخص میشود. بررسیهای اخیر به رابطه پیچیده بین آشفتگی هیجانی با تنیدگی های روانی- اجتماعی افراد نیز اشاره کرده اند. که وجود این تنیدگی های می تواند زمینه ساز بروز مشکلات زیادی در حیطه کارکردهای روانی، فردی، اجتماعی و غیره را به همراه داشته و به نوبه خود میتواند زمینه ساز افزایش تعارضات زناشویی و افزایش میل طلاق در آنان شود.

با توجه به آنچه بیان شد در این پژوهش برآنیم که به مصرف مواد مخدر و بهداشت روانی، فردی و خانوادگی مرتبط با آن بپردازیم.

مواد مخدر

مصرف مواد امروزه بیش از هر زمان دیگر سلامت خانواده ها و جوامع را تهدید نموده و با سرعت زیادی در حال گسترش است .

آثار شوم اعتیاد مانند از هم پاشیدگی خانواده ها، ارتکاب انواع جرائمی چون قاچاق مواد مخدر، ضرب و جرح و سرقت توسط معتادان و سایر انواع مشکلات فردی و اجتماعی که ایجاد همواره نگرانیهای زیادی برای خانواده ها، مسولان و … ایجاد نموده است.

اعتیاد به مواد مخدر اصطلاحی نامطلوب و هراس انگیز است که همه ساله هزاران قربانی از مردم میگیرد. صدها هزار میلیارد دلار هزینه بر آن تحمیل میکند و خسارات عظیم غیر قابل اندازه گیری به افراد، خانواده ها و کل جامعه وارد می آورد .

اعتیاد به مصرف مکرر و زیاد یك ماده که محرومیت ازآن موجب علایم ناراحتی و میل شدید به مصرف دوباره میشود وهمچنین منجر به تباهی جسمی و روانی می گردد گفته میشود. این اصطلاح دیگر در نامگذاری رسمی استفاده نمی شود و به جای آن از واژه وابستگی استفاده می شود اما در گفتگوهای روزمره کاربرد دارد .

تاریخچه

مصرف مواد وداروها در طول زمان تعاریف و استفاده های مختلفی داشته اند. یکی از جنبه هایی که موجب ایجاد نابه هنجاری مواد می شود. مفهوم وابستگی میباشد که در دو جنبه ی کلی وابستگی جسمی و وابستگی رفتاری تعریف میشوند. هر کدام از مواد مشخصات و تاریخچه مخصوص به خود دارند.

مواد افیونی یا اپیوئیدها هزاران سال سابقه مصرف داشته اند. کوکایین در امریکای جنوبی شناخته شده بوده و برگهای گیاه کوکا مورد استفاده قرار می گرفته اند. تولید شربت و ماده ی خشك در سدههای اخیر از انواع مواد صورت گرفت. نخستین بار در سال 1806 مورفین و در سال 1832 کدیین از تریاک جدا شدند و بتدریج در قرن بیستم جایگزین تریاک خام شدند.

کوکایین نیز از بوته ی اریتروکسیلون کوکا استخراج می شود که نخستین بار در سال 1860 الکالویید کوکایین تولید شده و در سال 1880 به عنوان بی حس کننده ی موضعی مورد استفاده قرار گرفت. زیگموند فروید در 1884 در مورد اثرات فارماکولوژیکی کوکایین تحقیق کرد و به گفته ی زندگینامه نویسان مدتی به این دارو وابستگی پیدا کرد .

کوکایین در سال 1914 در ردیف هرویین ومورفین قرار گرفت اما پیش از ان برای درمان بسیاری از بیماریها مورد استفاده قرار میگرفت. اما آمفتامین ها تاریخچه ی مصرف جالب تری دارند. با تولید صنعتی آمفتامین ها به نظر میرسید انسان کیمیایی جوانی را پیدا کرده است.

مصرف آمفتامین انرژی و خلق بالا، بی خوابی و فقدان خستگی و تحرک را در سنن مختلف موجب شد. از آمفتامین ها در جنگ جهانی دوم استقبال وسیعی شد و سربازان به کمك آن سرشار از انرژی می شدند. گاهی به قهرمانان جنگ این مواد را به عنوان هدیه ای لذت بخش اعطا می کردند. بعد از جنگ نیز برای رفع افسردگی و داشتن اندام ایده آل از آمفتامین ها استفاده می شد که پس از 1970 با مشاهده عوارض این مواد، مصرف آن غیرقانونی اعلام شد.

سوء مصرف مواد

سوءمصرف مواد به معنی مصرف یك ماده به صورت مداوم برخلاف توجه به عواقب نامطلوب آن و وابستگی دارویی نیز به صورت استفاده اجباری و مداوم یك ماده برخلاف توجه به عواقب منفی و نامطلوب آن تعریف شده است. در نسخه ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است، به دلیل نبودن مرز مشخص بین این دو طبقه، از یك طبقه واحد تحت عنوان «اختلالات وابسته به مواد و اعتیاد» نام برده شده است.

در همه انواع این اختلالات، مجموعهای از علائم شناختی، رفتاری و جسمی در فرد نمایان می شود که مشکلات جدی برای فرد به وجود می آورند ولی فرد به دلیل احساس مثبت ناشی از مصرف مواد از یك طرف و پرهیز از احساس منفی ناشی از ترک مواد از طرف دیگر، به مصرف مواد ادامه می دهد.

اختلالات مربوط به سوء مصرف مواد شیوع بالایی داشته و عوارض زیادی را ایجاد می کنند. طیف درمانهای دارویی و روان درمانی مربوط به این مشکلات رو به گسترش است. پیچیدگی عوامل زیست شناختی ژنتیك  و اجتماعی/محیطی در ایجاد این اختلالات، هر فردی را مستلزم داشتن مهارتهای ویژه با این بیماران می کند.

مشکلات مربوط به سوء مصرف مواد باعث ناتوانیهای چشمگیری در درصد بالایی از مردم می شوند. سوء مصرف مواد غیرقانونی بر زمینه های متعدد عملکرد افراد تاثیرگذاشته و تشخیص همزمان 80 بیماری  دیگر در 60 تا 75 درصد بیماران مبتلا به اختلالهای مربوط به مواد دیده می-شود. حدود 40درصد جمعیت آمریکا حداقل یك بار از یك ماده غیرقانونی استفاده کردند و در بیش از 15درصد جمعیت بالای 18 سال، تشخیص این اختلالها دیده می شود. سندرم های ناشی از مصرف مواد می توانند تابلوی کامل بیماریهای روانپزشکی از جمله اختلالات اساسی خلقی، روان پریشی، و اضطرابی را تقلید کنند .

معضلی به نام مواد مخدر
معضلی به نام مواد مخدر

اختلالات مرتبط با مواد و اعتيادآور

اختلالات مرتبط با مواد 10 طبقه مجزای داروها را در بر می گیرند: الکل، کافئین، حشیش؛ مواد توهم زا با طبقات مجزا برای فن سایکلیدین (یا آریل سیکلوهگزیلامین ها) و مواد توهم زای دیگر ( مواد استنشاقی؛ مواد شبه افیونی، داروهای آرامبخش ،خواب آور، و ضد اضطراب؛ مواد محرک )  مواد آمفتامین، کوکائین، و مواد محرک دیگر (توتون؛ و مواد دیگر ) یا نامشخص . این 10 طبقه کامًلاً مجزا هستند.

تمام داروهایی که بیش از حد مصرف شوند از نظر فعالسازی مستقیم سیستم پاداش مغز مشترک هستند، که در تقویت رفتارها و تولید خاطرات مشارکت دارند. آنها به قدری سیستم پاداش را فعال می کنند كه از فعاليت های عادی غفلت می  شود. داروهایی که سوء مصرف می شوند به جای اینکه از طریق رفتارهای انطباقی به فعال سازی سیستم پاداش دست یابند، مستقیماً گذرگاه های پاداش را فعال می کنند.

مکانیزم های دارویی که هر طبقه از داروها به وسیله آنها پاداش را تولید می کنند متفاوت هستند، اما داروهایی که معمولاً این سیستم را فعال کرده و احساسات لذت ایجاد می کنند، اغلب «نشئه آور» نامیده می شوند.

به علاوه، افرادی که خویشتنداری کمی دارند، که ممکن است اختلالات مکانیزم های بازدارنده مغز را منعکس کند، امکان دارد برای مبتلا شدن به اختلالات مصرف مواد خیلی مستعد باشند، بدین معنی که منشا اختلالات مصرف مواد در برخی افراد را مدت ها قبل از شروع عملی مصرف مواد، می توان در رفتارها پیدا کرد.

علاوه بر اختلالات مرتبط با مواد، اختلال قماربازی را نیز شامل می شود و شواهدی را منعکس می کند که رفتارهای قماربازی ،سیستم پاداش را شبیه داروهایی که سوء مصرف می شوند فعال کرده و نشانه های رفتاری ایجاد می کنند که به نظر می رسد مشابه نشانه هایی باشند که توسط اختلالات مصرف مواد تولید می شوند.

الگوهای رفتاری افراطی دیگر، مانند بازی اینترنتی ،نیز شرح داده شده اند، اما پژوهش درباره اینها و مجموعه نشانگان رفتاری دیگر کمتر روشن است. بنابراین، مجموعه رفتارهای تکراری، که برخی آنها را اعتیادات رفتاری می نامند، با طبقات فرعی مانند «اعتیاد جنسی»، «اعتیاد ورزش»، و «اعتیاد خرید»، منظور نشده اند، زیرا در این زمان، برای تعیین ملاک های تشخیصی و توصیفات روند که جهت مشخص کردن این رفتارها به عنوان اختلالات روانی ضروری هستند، شواهد کافی وجود ندارد.

اختلالات مرتبط با مواد به دو گروه تقسیم شده اند: اختلالات مصرف مواد و اختلالات ناشی از مواد.

اختلالات زیر را می توان با عنوان ناشی از مواد طبقه بندی کرد: مسمومیت، ترک، و اختلالات روانی دیگر ناشی از مواد و داروواختلالات روان پریشی، دو قطبی و اختلالات مربوط، اختلالات افسردگی، اختلالات  اضطرابی، وسواس فکری – عملی و اختلالات مربوط، اختلالات خواب، کژکاری های جنسی، دلیریوم، و اختلالات عصبی– شناختی.

بحث کلی درباره مجموعه ملاک ها برای اختلال مصرف مواد، مسمومیت با مواد و ترک مواد، و اختلالات روانی دیگر ناشی از مواد / دارو شروع می شود که حداقل برخی از آنها در بین طبقات مواد قابلیت کاربرد دارند. باقی این فصل که بیانگر چند جنبه منحصر به فرد 10 طبقه مواد مرتبط با این فصل است، به وسیله طبقه مواد و توصیف و جنبه های منحصر به فرد آنها سازمان یافته است.

برای آسان کردن تشخیص افتراقی، متن و ملاک ها برای باقی اختلالات روانی ناشی از مواد / دارو، همراه با اختلالاتی منظور شده اند که پدیدارشناسی مشترک با آنها دارند مثل اختلال افسردگی ناشی از مواد/دارو در فصل «اختلالات افسردگی».

مشاوره تلفنی