در مرحله مهر و موم ترکه، هدف اصلی این است که ویژگی‌ها و اطلاعات مالی متوفی و ترکه روشن شوند. این اقدام برای تشخیص وضعیت مالی و حفظ حقوق وراث، موصی له، و طلب‌کاران انجام می‌شود. دادگاه با درخواست هر یک از ورثه یا نماینده قانونی آنها و همچنین طلب‌کاران که طلب ایشان ثابت شده باشد، اقدام به مهر و موم می‌نماید. این اطلاعات می‌توانند شامل مواردی نظیر دیون، دارایی‌ها، و حقوق متوفی باشند. این فرایند به توضیح وضعیت مالی متوفی و افراد مرتبط با او کمک می‌کند تا در مراحل بعدی، به تسهیل و تقسیم ترکه بپردازند.

در صورتی که ورثه به طور صریح یا ضمنی ترکه را قبول کنند، مسئولیت پرداخت تمامی بدهی‌ها و دیون متوفی بر عهده آنها قرار می‌گیرد. این مسئولیت شامل پرداخت هر نوع بدهی یا دیونی است که متوفی پس از فوت داشته باشد، حتی اگر دارایی‌های متوفی بیشتر از بدهی‌ها باشند. اگر ترکه پس از فوت متوفی کافی نباشد و دیون باقی‌مانده را پرداخت نکند، ورثه ممکن است به صورت قانونی مسئول شود.

این قبول ترکه می‌تواند به دو صورت صریح و ضمنی باشد. در صورت قبول ترکه به صورت صریح، ورثه با تنظیم اسناد رسمی یا غیررسمی اظهار می‌کنند که ترکه را قبول می‌کنند. اما در صورت قبول ترکه به صورت ضمنی، این موضوع از طریق انجام اعمالی مانند فروش، اهدای هبه، یا گذاشتن ملک در رهن اظهار می‌شود که ورثه تصمیم به قبول ترکه گرفته‌اند.

قبول ترکه به شرط تحریر ترکه

در صورتی که وراث از وضعیت دقیق دارایی‌ها و دیون متوفی اطلاعات کافی ندارند، ممکن است قبول ترکه را به شرط تحریر ترکه نمایند. این به معنای آن است که وراث موافقت خود را با قبول ترکه مشروط به این مسئولیت می‌کنند که ترکه به میزان خاصی تحریر شود. به عبارت دیگر، وراث ممکن است در تحریر ترکه شرایط خاصی مانند حداکثر مبلغی که می‌پذیرند برای پرداخت دیون متوفی، یا حداقل مبلغی که انتظار دارند از ترکه دریافت کنند، را مشخص کنند.

با تحریر ترکه، مسئولیت ورثه محدود به میزانی می‌شود که در تحریر تعیین شده است، و ورثه در صورت عدم اجرای تعهدات بیشتر از آن میزان مسئولیتی ندارند. این برای حفظ منافع ورثه و جلوگیری از برآورده نشدن انتظارات زیاد از طرف طلب‌کاران متوفی می‌باشد.

رد ترکه

در صورتی که وراث ترکه را رد نمایند، به عبارت دیگر از قبول ترکه منصرف شوند، ترکه به عنوان بلا وارث خواهد بود، یعنی به عنوان یک موجود حقوقی بدون وراث خواهد ماند. در این صورت، ماده‌های ۳۲۷ به بعد قانون امور حسبی، ترکه را به وسیلهٔ یک مدیر ترکه که توسط دادگاه تعیین می‌شود، اداره، حفظ و تصفیه می‌کند. این مدیر ترکه مسئولیت اداره و تصفیه ترکه را بر عهده دارد و باید اقدامات لازم را برای پرداخت دیون و حل و فصل امور مالی متوفی انجام دهد.

پس از انجام تصفیه، اگر مبالغی از ماترکه باقی بماند، این مبالغ بین ورثه تقسیم می‌شود و به این ترتیب به ورثه تعلق می‌گیرد. این تصفیه به منظور پرداخت دیون و تسویه امور مالی متوفی انجام می‌شود تا بهترین حل و فصل برای مسائل مالی ترکه انجام شود.

تقسیم ترکه

پس از انجام تمامی امور مرتبط با ترکه، از جمله تصفیه دیون و امور مالی، نوبت به تقسیم ترکه می‌رسد. تقسیم ترکه می‌تواند به دو روش صورت بگیرد:

1. تراضی: در این روش، وراث می‌توانند به توافق خود برسند و بدون مراجعه به دادگاه ترکه را تقسیم کنند. این روش بسیار معمول است و در صورتی که وراث توافق نمایند، فرآیند تقسیم ترکه به‌صورت مصالحه‌ای و با رعایت مصلحت هر یک از آنها انجام می‌شود.
2. تقاضای دادگاه: در صورتی که وراث توافقی بر سر تقسیم ترکه نداشته باشند، هر یک از آنها می‌توانند از دادگاه درخواست تقسیم سهم خود را از ترکه بدهند. در این صورت، دادگاه به عنوان مجتمعی که قضاوت می‌کند، تقسیم ترکه را براساس مقررات و قوانین مربوطه انجام می‌دهد.

در هر حالتی، تقسیم ترکه به گونه‌ای است که برای هر وارث، حصه‌ای معین از اموال تعیین می‌شود. اگر برخی از اموال قابل قسمت نباشند، آنها به تعدیل در سهم ورثه می‌پردازند و برابر بهای آن از دیگر اموال کسب شده می‌شود. در صورتی که اموالی (منقول یا غیر منقول) قابل تقسیم نباشد، ممکن است به فروش رفته و پس از فروش، بهای آن تقسیم شود.

درخواست تقسیم ترکه می‌تواند از سوی افراد زیر ارائه شود:

1. وارثان: هر یک از افرادی که به عنوان وارث در ترکه مشمول بهره‌مندی هستند، حق دارند که از دادگاه درخواست تقسیم ترکه را ارائه کنند.
2. ولی: شخصی که به عنوان ولی برای یک یا چند نفر از وارثان محجوریت دارد، نیز می‌تواند درخواست تقسیم ترکه را ارائه کند.
3. وصی: در صورتی که وارث متوفی وصی منصوب داشته باشد، وصی نیز می‌تواند درخواست تقسیم ترکه را ارائه کند.
4. قیم: اگر یکی از وارثان محجور باشد، قیم (ناظر) نیز حق درخواست تقسیم ترکه را دارد.
5. امین غائب: اگر کسی از وارثان غایب باشد و به عنوان امین غائب تعیین شده باشد، او هم حق درخواست تقسیم ترکه را دارد.
6. سهم‌دار: اگر کسی به عنوان سهم‌دار (یعنی بهره‌مند از سهمی از ترکه) مشمول تقسیم ترکه باشد، می‌تواند درخواست تقسیم ترکه را ارائه کند.
7. وصی منصوب: در صورتی که وارث متوفی وصی منصوب داشته باشد، وصی منصوب نیز حق درخواست تقسیم ترکه را دارد.

به طور کلی، هر فردی که به نحوی به ترکه مربوط باشد یا حقی در آن داشته باشد، می‌تواند درخواست تقسیم ترکه را ارائه کند