وکیل دعاوی ملکی در مشهد
دعوای تصرف عدوانی
تصرف عدوانی به معنای آن است که شخصی بدون رضایت مالک اصلی مال غیر منقول مثل ملک. وارد ملک او شده و آن را در تصرف خود درآورد.
تصرف عدوانی در قانون
مدعی باید برای بدست آوردن و تصرف شئ که نزد دیگری می‌باشد صرفاً می‌تواند اقامه دعوی کند، و از ادله اثبات دعوی در صورت وجود استفاده کند تا مرجع قضایی حکم به نفع او دهد، و او را به عنوان مالک حقیقی آن شئ یا حق بشناسد. مطابق ماده ۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی، تصرف به عنوان مالکیت دلیل مالکیت است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. و در ماده ۳۱ قانون مدنی هیچ مالی را از تصرف صاحب آن نمی‌توان بیرون کرد مگر به حکم قانون. برابر ماده 690 قانون مدنی مدت زمان تصرف باید به اندازه‌ای باشد که عامل تصرف عرفاً متصرف شناخته شود، و این مدت بنا بر نظر قاضی و عرف می‌تواند متفاوت باشد.
ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر میدارد: ، در ادامه
«دعوای تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می‌نماید».
این تعریف فقط شامل اموال غیرمنقول است؛ پس اگر کسی به صورت عدوانی اتومبیل یا تلفن همراه یا مال منقول دیگری را از تصرف او خارج سازد، تعریف فوق این موارد را شامل نخواهد شد.
عناصر و شرایط تصرف عدوانی در قانون
عنصر قانونی این جرم را می توان در مواد 690 تا 693 قانون مجازات اسلامی مورد استناد قرار داد. عنصر مادی جرم تصرف عدوانی همان تسلط و استیلای عرفی و مادی مرتکب بر مال غیر منقول متعلق به دیگری به قصد استفاده از آن به نفع خود است، و عنصر معنوی جرم تصرف عدوانی که می تواند یک وجه تمایز مهم جنبه کیفری و یا حقوقی این جرم باشد، قصد اضرار به غیر و سوء نیت خاص متصرف است.
به طورکلی، برای رسیدگی به دعوای تصرف، وجود چهار شرط الزامیست:
سابقه تصرف خواهان
دربعد حقوقی باید توجه داشت که مدت زمان تصرف سابق خواهان باید به اندازه ای باشد که او عرفاً متصرف شناخته شود، و این مدت بنا بر نظر قاضی و عرف می تواند متفاوت باشد
عدم سابقه تصرف خوانده
قاضی زمانی می تواند حکم به رفع تصرف عدوانی را صادر کند که کسی بعد از تصرف خواهان، اموال غیر منقول او را متصرف شده باشد. زیرا یکی از شرایط رسیدگی به تصرف عدوانی این است که شخصی بدون اجازه و رضایت کس دیگر، اموال غیر منقول او را متصرف شده و از آن بهره برداری کند.
عدوانی بودن تصرف خوانده
به این معنا که مال باید بدون رضایت متصرف سابق(خواهان) از تصرف او خارج شده باشد و به تصرف خوانده در آمده باشد. یعنی باید مشخص شود که متصرف با زور به تصرف در آمده است تا قاضی به آن رسیدگی نماید.
غیرمنقول بودن اموال تحت تصرف
ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی دعوای تصرف عدوانی را فقط راجع به اموال غیر منقول منحصر کرده است و دعاوی مربوط به اموال منقول سندیتی ندارد.
نحوه ثبت شکایت در خصوص دعوای تصرف عدوانی
برای اقامه دعوای تصرف عدوانی حقوقی، نیازی به اقامه دعوا از سوی مالک نیست. کسی که قبلا به صورت قانونی از ملک استفاده می کرده ( مثلا مستاجر ) نیز می تواند اقامه دعوی کند. در تصرف عدوانی حقوقی، دادگاه حقوقی حوزه وقوع مال و با ارائه دادخواست حقوقی به موضوع رسیدگی می کند.
مرجع صالح برای رسیدگی به دعوا تصرف عدوانی
بر اساس ماده 12 قانون آیین دادرسی دادسرا و دادگاه ، محل وقوع مال غیر منقول که ملک در آن حوزه واقع شده ملاک رسیدگی به دعوا از طرف دادگاه صلاحیت دار است. ساکن بودن خوانده در حوزه دادگاه، ملاک نیست.